چرا یکشنبه روز اول فروردین نیست؟ | تحلیل نجومی تحویل سال ۱۴۰۱

به گزارش شهرآرانیوز، لحظه تحویل سال مصادف با زمانی است که زمین یک دور کامل (۳۶۵ روز) را به دور خورشید گردش کرده و دور جدیدی را شروع خواهد کرد؛ در این زمان خورشید دقیقا در شرق طلوع و در غرب، غروب می‌کند، طول روز و شب با هم برابر می‌شود و اینها به علت اعتدال بهاری است.

از قرن‌ها پیش اعتدال بهاری در ایران به‌عنوان آغاز سال جدید، جشن گرفته می‌شود و ما آن را لحظه‌ تحویل سال می‌خوانیم؛ لحظه‌ای که ساعت ۱۹ و ۳ دقیقه و ۲۶ ثانیه امروز، یکشنبه، بیست و نهم اسفندماه آغازگر سال یک هزار و چهارصد و یک هجری خورشیدی و ورود به قرن جدید است؛ لحظه تحویل سال خورشیدی برابر است با هفدهم شعبان سال ۱۴۴۳ هجری قمری و بیستم مارچ ۲۰۲۲ میلادی.

عمران مرادی،مدرس و پژوهشگر نجوم اظهار کرد: در اولین روز بهار، خورشید به نقطه تعادل می‌رسد. هزاران سال پیش نقطه اعتدلال بهاری در ابتدای صورت فلکی حمل متناظر با ماه فروردین بود که در گذر زمان به دلیل حرکت دایره‌ای زمین تغییر کرده است.

وی افزود: محور زمین در پی حرکت تقدیمی هر ۲۵ هزار و ۸۰۰ سال یک دور می زند. درحالیکه محور زمین تغییر می‌کند، مکان ستاره‌ها در آسمان نیز تغییر می‌کند و به این دلیل است که نقطه اعتدال بهاری در ابتدای برج حمل نیست و کمی تغییر کرده به عقب آمده است.

این پژوهشگر نجوم با بیان اینکه ایرانیان از دیرباز آغاز فروردین را آغاز سال نو و مقارن با اعتدال بهاری می‌دانستند، خاطرنشان کرد: زمانی که خورشید در نقطه اعتدال بهاری قرار می‌گیرد، لحظه تحویل سال است. این نقطه معیار چرخش یک ساله زمین به دور خورشید است. آغاز اعتدال بهاری در نیمکره شمالی مصادف با اعتدال پاییزی در نیمکره جنوبی است.

چرا یکشنبه روز اول فروردین نیست؟

مرادی پاسخ به این پرسش که چرا روز یک شنبه که لحظه تحویل سال است، اولین روز فرودین نیست، را اینگونه توضیح داد: بر اساس قرارداد، اگر لحظه تحویل سال جدید قبل از ظهر باشد، آن روز به‌عنوان اول فرودین درنظر گرفته می‌شود و اگر لحظه تحویل سال مانند امسال، بعد از ظهر باشد، فردای آن روز به عنوان روز یکم فروردین اطلاق می‌شود.

این مدرس نجوم به تقویم ایرانی اشاره کرد و آن را دقیق‌ترین تقویم موجود که مبتنی بر مبانی نجوم دانست و توضیح داد: تقویم ما بر اساس گاه‌شماری جلالی است که دقیق‌ترین تقویم موجود و کاملا مبتنی بر مبانی نجوم است.

وی ادامه داد: تحویل سال هجری خورشیدی به‌صورت دقیق با محاسبه ساعت، دقیقه و ثانیه مشخص می‌شود و کاملا هماهنگ با حرکت کره زمین است.

این مدرس نجوم با بیان اینکه هر شبانه‌روز به طور کامل ۲۴ ساعت نیست، اظهار کرد: طول شبانه‌روز برابر با ۲۳ و ۵۶ دقیقه است. در زمان ملک شاه جلال الدوله سلجوقی بر اساس محاسبه تقویمی عید نوروز به ۱۹ فروردین رسید، در این زمان گروهی از منجمان بنام همچون خیام و منصور عبدالرحمن این تقویم را در شهرهای اصفهان، ری و نیشابور با دقت رصد  کردند و گاه‌شمار جلالی شکل گرفت که در آن میزان خطاها از بین رفت و پایه تقویم امروزی شد. در این تقویم کبیسه گیری مطرح شد.

وی گفت: سال کبیسه در گاه‌شماری به تعداد روزهایی گفته می‌شود که برای کسری مقدار سال به روزهای همان سال افزوده می‌شود.

به گفته مرادی، مبنای این تقویم، هجرت پیامبر از مکه به مدینه است.

چرا سال‌های مختلف با نام یک حیوانات شناخته می‌شوند؟

وی در پاسخ به این پرسش که چرا سال‌های مختلف با نام یکی از حیوانات شناخته می‌شود؟، یادآور شد: گاه‌شماری جانوری در فرهنگ ایرانی وجود نداشته و از دوران مغول وارد ایران شده است. ریشه این گاه‌شمار از آسیای شرقی است.

مرادی توضیح داد: در این گاه‌شماری نام‌گذاری سال‌ها با ۱۲ حیوان به ترتیب شامل موش، گاو، پلنگ یا ببر، خرگوش یا گربه، نهنگ یا اژدها، مار، اسب، گوسفند یا بز، میمون، مرغ یا خروس، سگ و خوک است. سال ۱۴۰۱ سال ببر یا پلنگ است.

این پژوهشگر نجوم دلیل انتخاب این حیوانات را اینگونه تشریح کرد: این نامگذاری به افسانه بودا مررتبط است، نقل شده که روزی بودا در آغاز سال نو همه حیوانات را دعوت می‌کند و تنها این ۱۲ حیوان که ذکر شد، دعوت را می‌پذیرند و بودا اینطور مقدر می‌کند که سرنوشت جهان در دست این حیوانات باشد.

مرادی در پاسخ به این پرسش که چرا سال ۱۴۰۰، آغاز قرن جدید نبود؟ گفت: موسسه ژئو فیزیک دانشگاه تهران که تقویم زیر نظر آن اعلام می‌شود، به این پرسش پاسخ داده و بر اساس محاسبات صورت گرفته، شروع سال ۱۴۰۰ شمسی به معنای آغاز قرن جدید هجری خورشیدی (قرن پانزدهم) نیست.

وی افزود: معنای قرن یا سده، ۱۰۰ سال است. هر تقویم یک مبدأ دارد و در عرف، اولین سال هر تقویم سال یک محسوب می‌شود. روز اول نخستین قرن هجری خورشیدی، جمعه ۱ فروردین ۱ و روز پایان آن، سه‌شنبه ۲۹ اسفند ۱۰۰ است.

وضعیت رصد آسمان

مرادی در توضیح وضعیت ستاره‌ها و سیارات در آسمان این شب‌ها، توضیح داد: سیارات این شب‌ها همگی سحرگاهی هستند و در شرق آسمان قابل رویت‌اند.

این مدرس نجوم، بارزترین سیاره آسمان این شب‌ها را زهره معرفی کرد و گفت: این سیاره از ۳ بامداد از آسمان سمت شرق قابل رویت است. مریخ نیز دیگر سیاره‌ای است که این روزها در آسمان خودنمایی می‌کند. همچنین، عطارد، مشتری و زحل نیز تا قبا از طلوع خورشید قابل مشاهده هستند.

این پژوهشگر در توضیح تفاوت سیاره و ستاره، گفت: سیاره‌ها تقریبا در یک مسیر هستند و و به دلیل اینکه به زمین نزدیک ترن از ستاره‌ها هستند، چشمک نمی‌زنند.

منبع: ایسنا